در گوشه کنار این کره ی خاکی می توانیم شاهد فرهنگها و شیوه های مختلف زندگی باشیم که هر کدام هم برای خود دارای فلسفه خاصی هستند ، ترکمن های ایران به طور معمول در استان گلستان و منطقه ترکمن صحرا زندگی می کنند که در این مقاله میخواهیم به مکان زندگی و خانه های آنها اشاره کنیم.
خانه های سنتی ترکمن ها به نام آغاج اوی agaj oi (خانه چوبی ) است به دلیل ساختار خاصی که دربرابر حوادث طبیعی دارد توانسته در طول سالیان سال ساکنان خودرا از گرما و سرما در امان نگه دارد از جمله اجزای تشکلیل دهنده آغاج اوی تاریم ،قامیش ، کچه ، دورلق یاقا، توینک، ایشک، دوزی، اوق، تارپ یاپار، اورقان ، قازیق هستند
وظیفه بر پا کردن این الاچیق ها بر عهده زنان است چرا که برپا کردن آلاچیق نیازی به داشتن زور و قدرت بدنی زیادی ندارد و در واقع یک کار گروهی است و افرادی که اوی را برپا میکنند باید هماهنگی و همکاری داشته باشند
زمینی که اوی بر روی آن برپا میشود قسمت هایی از سطح صاف آن قرار می گیرد و با درست کردن کاه و گل به ضخامت حدود 10 سانتیمتر از سطح معمولی زمین مرتفع تر می کنند تا در مواقع بارش باران ارتفاع مناسبی داشته باشند و آب باران درون آلاچیق نفوذ نکند این کار از لانه سازی و ورود حشراتی همچون مورچه و ورود موش ها به درون آلاچیق جلوگیری می کنند.
برای ساخت آغاج اوی چوب های اطراف یا همان تاریم که نصب می شوند و در ادامه اوق یا چوب بالای تاریم به صورت ضربدری به آن وصل می شود قسمت بالایی و دایره ای شکل الاچیق را "توینک" می گویند که حالت پنجره و یا هواکش دارد و این قسمت از تعداد زیادی چوب قوس دار ساخته می شوند و از قسمت بیرونی شکلی برآمده را تشکیل می دهد و در محیط توینک سوراخ هایی تعبیه شده است که اوق ها درون آن جای می گیرند .
پوشش های نمدی آلاچیق ها به "کچه"نیز معروف هستند که انواع دورولق ،اوزوک، سرپیک را نیز شامل می شوند و طراحی این کچه ها یا نمد ها بر عهده زنان قوم ترکمن بوده است
یک آلاچیق ترکمنی از سه قسمت بالا ، وسط و پایین تشکیل شده است که قسمت بالایی آن با نمد مخصوصی به نام "سرفگ " در بخش وسط با نمد " اوزگ " و در بخش پایینی آن را با نمدی به نام " دورلق " نیز می پوشانند
قبل از برپایی آلاچیق ها باید جهت دقیق آن را مشخص نمود درب آلاچیق باید درست به سمت جنوب باشد تا از نور آفتاب برای گرما و برای فهمیدن زمان استفاده شود ،از بادهای شمالی ،شرقی و غربی در امان بماند در تابستان اطراف آلاچیق ها را با گلیم یا نمدی می پوشانند تا درون آن برای عابران قابل رویت نباشد ودر زمستان نیز به این منظور از پوشش های ضخیم تر به نام "کشمه" استفاده می شود
جالب است بدانید که چهار تکه بودن تاریم ها در آغاج اوی ها نشان از مناسب بودن این خانه برای چهار فصل سال است و تعداد 60عدد بودن اوق ها و تنظیم آن ها به مقدار شش درجه نیز روزهای سال را نشان می دهد
اقوام ترکمن در قدیم اوی را به دلیل قبه ای شکل بودن ، قبه ای از قبه های بهشت می دانستند و آن را مظهر سلامتی و نشانه سخاوت و آسایش می شمردند
